TÜRKİYE BÜYÜK LOCASININ RİTİ (TÜRK RİTİ)
| T |
ürkiye Büyük Locası tek ritle çalışan büyük localardandır. 1909 kuruluşunda etken olan tüm locaların bağlı oldukları yabancı büyük localardan ve özellikle Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Ritinin ilk üç derece uygulamasından ritüellerinin etkilendiğini görüyoruz. İskoçya Büyük Locasının Türkiye Büyük Locasını 1965 yılında tahsisinden sonra, Modern İskoç Ri- ti ritüelinden de katkılar olmuştur. İngiltere Birleşik Büyük Locasının bizi tanımasından hemen sonra Büyük Sekreter Stubbs K. Müze ve Kütüphane Müdüründen ritü- ellerimiz hakkında bilgi istedi. Bunun üzerine, Müze ve Kütüphane Müdürü A. R. Hewitt K.’e 12 Ocak 1972 tarihinde aşağıdaki yazılı notu Büyük Sekretere iletti:
Türk ritüelleri hakkında Kütüphane Müdürünün (A. R. Hewitt K.) Bü. Sek. ‘e yolladığı, mütalâa: (Tam metin)
“Bu ritüelin sayfalarını karıştırdım, çok değişik ve karışık kaynaklardan (ployglot) <[1] [2] [3]> geldiğinden ne diyeceğimi bilemiyorum. Anlaşılan, ritüelleri düzenleyenler birçok değişik ritüelden alıntılar yapmışlar ve en azından şaşırtıcı bir sonuç elde etmişlerdir. Sorulu cevaplı tedrisatta görülen ifrat devamlılığı bozmakta olup namzedi sersemletecek karakterdedir. Ritüelin çoğu İngiliz’dir, bir miktarı Schroeder’den alınmadır (bazı noktalarda kılıçların ve aynanın kullanılması gibi), Kontinantal G) olduğunu tahmin ettiğim gerisini ise teşhis edemedim. Locada oturma düzeni Sohroeder’deki gibidir: Ön. Üs. Muh., Üs. Muh.’in sağında (bir nevi hocalık etmektedir); Sek. takriben Güney Doğuda oturmaktadır; her üç derecede tersimat okunmakta, açılışlar uzun sürmekte ve Loca açıldıktan sonra gelenler ayrıntılı bir merasimle kabul edilmektedir.
“Tekristen hemen önce uzun bir sual – cevap faslı vardır. “Hazırlayıcı K.” (Muhakkik) adayı getirir. Uzun bir boşlaftan (tarradidle) sonra bizde olduğu gibi mükellefiyetler tevdi edilir. Hasenat kutusunun takdimi de bizim usullerimize uygundur. Yemin metni de benzemektedir, ancak bazı kısımları çıkarılmıştır.
“İkincide, adayın Nazırlar tarafından sorgulanması İngiliz uygulamasına çok yakındır. Adım atmayı öğretmeden önce Muhakkik Kelimeyi verir, Üçüncünün gezilerinde Nazırlar basamaklarından inerek adayın ellerini muayene ederler. Muhakkik gene adımları gösterip Kelimeyi verir. Şurada, burada bazı kelimelerin değişmesine rağmen Yemin bizimkine uygundur. yemin metninden geleneksel cezalar çıkarılmış olmakla beraber, Üs. Muh. sonraki konuşmasında onları açıklar. Geleneksel hikâye, arama dahil olmak üzere, temsil edilir, bu da Amerikan uygulamasını anımsatır. Yukarıdaki mütalâamın fazla derine gidemediğini sanıyorum, daha detaylı bir mukayese istediğiniz takdirde tarafıma bildirmenizi rica ederim. Memurların hastalık dalgası bittiğinde ve ihtiyacınız olduğunda, daha derin bir araştırma yapabileceğim.
- R. H.”
Büyük Sekreter, kütüphane müdürüne cevap olarak, mektubun altına el yazısıyla aşağıdaki notu düştü:
Kütüphane Müdürüne: Çok ilginç, aydınlatıcı; teşekkür ederim. Orijinleri hakkında bildiklerimiz teyit edilmekte ve türettiğiniz
* * *
“ployglot” kelimesi ile de fevkalâde anlatılmaktadır.”
(Bü. Sek. Stubbs’m parafı)
Sonuç olarak, Türkiye’de hangi riti uyguluyorsunuz sorusuna verdiğimiz yanıt: Türk Riti şeklinde oluyor.
[1] İngiltere Büyük Locası Arşivlerinde Türkiye ile ilgili Dokümanlar, 4. Kısım, Çelil Layiktez, Mimar Sinan No. 73,
- 8, Doküman No. 61
[2] Ployglot: (poly; hobi, oyun – glot: dil); poliglot kelimesine benzetilmiş (C. L.)
[3] Continental: Kıt’a Avrupa’sına ait
Celil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 54