Blog

DIŞ TEMASLAR İÇİN KILAVUZ: XI

ORTA AVRUPA ÜLKELERİ

ÇEK CUMHURİYETİ

Çek tarihi Avusturya-Macaristan İmparatorluk tarihi ile iç içedir. Kıt’a Avrupasmda kurulan ilk localardan biri Kont Antoine Sporck tarafından 1726 yılında Prag’da kurulun “Hiram zu den drei Sternen” Locasıdır, ancak, ne yazıktır ki, bu kuruluşla ilgili ola­rak hiçbir belge bulunamamıştır. Sak­sonya ordusu kumandanı Rutowsky 1742 yılında Berlin Büyük Locasından aldığı beratla Prag’da localar kurdu, bunları da Bohemya’da açılan localar izledi. 1782 yılında Bohemya locaları Avusturya Büyük Locasına bağlana­rak Bohemya Bölge Büyük Locasını kurdular. 1785 yılında Katolik İmpa­rator Josef H’nin fermanıyla Prag ken­tinde en çok üç locanın varlığına izin verilince, birçok loca birleşmek zorun­da kaldı. Masonların İmparatorluğun dikta rejimini devirmeye çalıştıkların­dan şüphelenen Josef II, 1792 yılında gizli polisini onların peşine taktı ve so­nucunda birçok loca faaliyetini tatil et­ti, 1794 yılında da masonluk tümüyle yasaklandı.

1872 yılma kadar Çek Masonluğu yardım cemiyetleri kisvesi altında giz­lice çalışmalarını sürdürdü. 1872’den sonra birkaç loca tekrar çalışmaya baş­ladı. Büyük Harbi takiben Avusturya- Macaristan İmparatorluğunun çök­mesinden ve 28 Ekim 1918’de Masaryk Kardeşin Çekoslavakya’da Cumhuri­yeti ilan etmesinden sonra, 23 Ekim 1920’de “Lessing zu den drei Ringen” Büyük Locası kuruldu. Kısa zamanda Slovakya ve Bohemya locaları da çalış­ma dili Almanca olan bu Büyük Loca­ya katıldılar. 27 Ekim 1923’de İtalya ve Yugoslavya’dan aldıkları beratlarla Çek dilinde çalışan localar “Narodni Velikâ Loâe Ceskoslovenskâ” Büyük Locasını kurdular. Gene 1923 yılında, Fransız Gayri Muntazam “Droit Hu- main” Büyük Locasından berat alarak Esperanto dilinde çalışın “Dobrovsky” locası kuruldu. 1931 yılında da çift dil­de çalışan “Veliky Orient Ceskoslo- vensky” Büyük Locası kuruldu.

1938 Münih Kongresinden sonra Çek Masonluğu uykuya girerek, Nazi- lerin zulmünü önlemek üzere tüm üye listelerini yok etti. Alman işgali altın­da Bohemya ve Moravya hükümetine girebilen beş Kardeşten Başbakan Ge­neral Alois Elias K. ile Ziraat Bakanı Ladislas R. Feirabend K. Yahudi aleyhtarı yasaların kendi toprakların­da uygulanmasını önliyebildiler, Hit- lerizme karşı gizli örgütler kurdular, ancak bu faaliyetleri Gestapo tarafın­dan tesbit edildiğinde, kimlikleri be­lirlenebilen diğer masonlarla birlikte idam edildiler.

Mayıs 1941’de Londra’da “Comenius en Exil” adlı sürgünde Çekoslovakya Büyük Locası kuruldu.

25 Şubat 1948 Komünist darbesin­den sonra, Devlet Başkanı Benez K.in arzusu

üzerine Dış İşleri Bakanlığı gö­revini bırakmıyan Çekoslovak Cum­huriyeti kurucusu ve ilk Cumhurbaş­kanı Tomas Garrigue Masaryk K.in oğlu Jan -Garrigue Masaryk K., 10 Mart 1948 günü Dış İşleri Bakanlık Bi­nasının penceresinden, intihar süsü verilerek, darbeciler tarafından atıla­rak öldürüldü.

Masaryk’in öldürülmesinden sonra Devlet Başkanı Edouard Benes K. de görevinden istifa etti ve çok kısa bir süre sonra hayata veda etti.

20 Mart 1951 tarihinde, “burjuva­ların eski toplanma ve eğlenme tarzı” olarak nitelendirilen Masonluk kapa­tıldı. Çekoslovak Masonluğu böylece tarih içinde önce Katolik Kilisesi ile İmparator Jozef Il’nin istibdad rejimi­nin, sonra Hitlerizmin, sonunda da Komünizmin hışmına uğrayarak üç kez kapatıldı.

1991 yılında uyanan Çek Locaları 1992’de bir Büyük Loca kurdular. Ha­len maddi olanakları fevkalade sınırlı, üyelerinin çoğu çok yaşlı olan bu Bü­yük Loca başlıca Avrupa Büyük Loca­larınca tanınmış ve 4 Ekim 1993 tari­hinde Avrupa Büyük Sekreterler top­lantısında temsil edilmiştir. Bu Büyük Loca Türkiye Büyük Locası tarafmdan henüz tanınmamıştır.

Çek Büyük Locası Büyük Sekrete- ri’nin ardesi:

Monsieur Jiri SONKA

Grand Secretaire de la Grande Lo- ge de Tchecoslovaquie

16000 Praha 6

Na Kodymee 26

Tel: 422 31 16 303

MACARİSTAN

Avusturya-Macaristan İmpara­torluğunun bir parçası olan bu ülkede Masonluğun seyri diğer Orta Avrupa obediyanslarmkine çok benzemekte­dir. İlk Mason Localarının kaynağı Avusturya olup 1770’li yıllarda kurul­muşlardı. 1794 yılında Katolik İmpa­ratorunun yasaklaması ile o yıl tüm Orta Avrupa’da Masonluk felç olmuş­tu. 1867 yılında Macaristan müstakil bir Krallık olabilince, Masonluk yeni­den açıldı. 1870’de Alman kaynaklı 7 loca bir araya gelerek bir Milli Büyük Locayı kurdular. 1872’de de Fransa Grand Orient’ına bağlı ikinci bir Bü­yük Loca kuruldu. Bu iki obedians 1886 yılında birleşerek Macaristan Sembolik Büyük Locasını kurdular. 16 Kasım 1918’de Cumhuriyet ilân edil­dikten sonra, 1919’de Bela Kun yöneti­minde Komünistler idareyi ele geçir­diler, ancak Romen ordusunun şid­detli müdahalesini takiben, 133 gün­lük bir komünist idareden sonra, Avusturya-Macaristan donanmasın­da Otranto Deniz Muharebesi kahra­manı Mikloş Horthy Kral Naibliğine getirildi. Yahudi düşmanı, Nazi sem­patizanı ve 2’nci Dünya Savaşında, Al­manlarla işbirlikçi Macaristan Devlet Başkanı Horthy, iktidara geçer geç­mez ilk iş olarak Masonluğu kapattı.

1946 yılında kısa bir süre için yeni ümitlerle açılan Macaristan Büyük Lo­casını bu kez Komünist iktidar 1950 yı­lında tekrar kapattı.

Sovyetler Birliğinin çökmesiyle Macaristan Büyük Locası 1991 yılında yeniden açıldı ve 4 Ekim 1993 Kopen­hag Avrupa Büyük Sekreterler toplan­tısına katıldı. 20 Ekim 1993 tarihli yazı­larıyla Macaristan Büyük Locası Ko­penhag’daki beraberliğimizi hatırla­tarak, Dostluk Kefilleri teatisi ile ta­nınma talebinde

bulundu.

ADRES: Symbolic Grand Lodge Of Hungary

H-1446 Budapest

Postafiok 395

AVUSTURYA

Avusturya’da ilk loca İmparatori- çe Maria Theresa’nın kocası Dük Fran­cis tarafından 1742 yılında kuruldu. 1785 yılında 45 locası bulunan Avus­turya Masonluğu 1794 yılında Katolik împarator’un bir kararnamesi ile ka­patıldı. 1867 yılında Macaristan’ın müstakil krallık olması ile gizli çalışan AvusturyalI Masonlar sınırı geçerek Macaristan’da localara gitmeye başla­dılar. Viyana’da bir Büyük Locanın kurulması ancak Birinci Dünya Sava­şından sonra olabilmiştir. 1938 yılında Naziler Avusturya Masonluğunu tek­rar kapatmadan loca sayısı 26’ya ulaş­mıştı. Harp sonrası Masonluğun bü­yük bir gelişim gösterdiği Avustur­ya’da halen 51 locada 2000 K. vardır. Büyük Loca binası Viyana kentinin merkezinde, ünlü İspanyol Binicilik Okulu’nun yakınındadır. Binanın dı­şında Masonlukla ilgili hiçbir işaret yoktur. Yemek odaları birinci katta, Mabedler ikinci katta, Sekreterlik ve bürolar üçüncü kattadır. İngilizce çalı­şan “Sarastro” locasının dışında tüm localar Almanca çalışırlar. Localar haf­tada bir saat 19.00’da toplanırlar. Ye­mek toplantı öncesi yenir. Ayda yapı­lan 4-5 toplantıdan birinde derece tev­cih edilir, diğerleri ise özellikle maso- nik konularda yoğunlaşan konferans celseleridir. Bir üst dereceye çıkacak Kardeşin bir konferans vermesi bekle­nir. Kıyafet siyah elbise, siyah ayakka­bı, beyaz gömlek ve siyah kravattır. Ziyaretçilerin kıyafetlerinde esnek davranılabilir ve genelde ziyaretçiler­den yemek parası alınmaz.

RİTÜEL: Kullanılan ritüel “Schroeder” ritüelidir. Her iki Nazır’ın yeri, eskiden bizde de olduğu gibi, Ba­tıdadır ve Loca açıldıktan sonra çalış­malara katılan Kardeş iki Sütun ara­sında Üs. Muh. i sonra da Nazırları se­lamlar.

Avusturya’da localar haftada bir toplandıklarından Kardeş loca ziya­retleri çok azdır ve dışarıdan bir ziya­retçinin gelmesi küçük bir olaydır. 1992 yılında “Aux trois Canons” loca­sının 250’nci yıldönümü münasebetiy­le Türkiye Büyük Locası Bü. Üs. En Muh. Can Arpaç K. in ve kalabalık bir Türk Mason grubunun da katıldığı merasimler tertip edilmiş, Mason mü­zesinde özel bir sergi açılmış, PTT ida­resi de özel pullar bastırmış ve Maso- nik ilk gün damgalarını uygulamıştır.

Not: İngilizce çalışan Sarastro Lo­cası Cuma günleri toplanır.

ADRES: The Grand Lodge of Austria (Grossloge von Osterreich)

1010 Wien, Rauhensteingasse 3 Tel: 0222/512 7422

Fax: (1)512 0455

Celil Layiktez

Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 11

30 November 2020