DIŞ TEMASLAR İÇİN KILAVUZ -III
DİN, IRK, POLİTİKA VE MASONİK ZİYARET
İngiltere:
İngiltere’de en sık rastlanan ritüel “Emulation”dur. Bunun dışında en çok uygulananlar, Stability, Taylor, Logic ve Bristol’dur. İrlanda kökenli olan Bristol ritüelinin dışında, tüm diğerleri birbirlerine çok yakındırlar.
İskoçya:
İngiltere’de “Eskiler” ile “Modern”lerin 1813’te birleşmeleri esnasında, ritüeller operatif öğelerinin bir kısmını kaybetmiştir. Oysa, İskoçya’da, operatiflikten spekülatifliğe geçiş çok daha yavaş bir tempo ile 18. yüzyılın ortalarına kadar sürmüş ve bu durum ritüellerine de yansımıştır.
İskoçya’da da, İngiltere’de olduğu gibi, birbirine benzer bir kaç ritüel uygulanmaktadır. İngiltere ile olan en çarpıcı fark Üstad derecesinde görülür; Hiram efsanesi, İngiltere’nin aksine, tüm dramatik bütünlüğü ile canlandırılır.
İrlanda:
İrlanda’da Büyük Locanın kabul ettiği tek bir ritüel ve o da tümüyle ezbere uygulanır, yazılmasına, basılmasına izin verilmez. Yeknesaklığı sağlamak üzere, Büyük Loca bir “Eğitim Büyük Locası” kurmuştur. İstisna olarak, Güney İrlanda’nın Münster bölgesinde, tarihsel ve geleneksel nedenlerle ayrı bir ritüel uygulanmaktadır, bu da İngiliz Bristol ritüeline çok yakındır.
Kıt’a Avrupası:
Varsa, İngilizce çalışan localar Amerikan ve İngiliz ritüellerini kullanırlar. Bunların dışında ise beş ana ritin geçerli olduğunu görüyoruz:
1. Fransız Riti: Bu masonik sistem Fransız Grand Orient’ı tarafından düzenlenmişti. Başlangıcında Hristiyan olan bu sistem, Grand Orient’ın gayri muntazam olmasından sonra dinsel öğelerini kaybetti. Bu ritte ilk 3 dereceden sonra gelen 4 felsefi derece vardır. Muntazam Fransız masonluğu, Grande Loge Nationale Française’de* (GLNF) bu ritle çalışan localar, ritüelleri agnostik öğelerden arındırmışlardır.
2. Eski ve Kabul Edilmiş Skoç Riti (EKSR): İlk 3 derece ile beraber 33 dereceden oluşan bu ritin İskoçya ile bir ilgisi yoktur, kökeni Fransa’dır ve İngiliz masonluğuna Fransa’dan gelmiştir. İngiltere’deki şeklinde Hristiyan öğeleri olan Rit, Kıt’a Avrupası ve Latin ülkelerinde liberal bir görünümdedir.
3. Rektifiye Edilmiş Skoç Riti (RSR): Bu Rit Almanların “Strict Observance” Ritinden etkilenmiştir. 3. dereceden sonrası Hristiyan karakterli olup, ana tema Templier Şövalyeleridir. Ritin ilk 3 derecesinde zengin operatif öğeler vardır, tekristen önce de aday tefekkür hücresine alınır.
4. Schroeder Ritüeli: Schroeder 18. yüzyıl Almanya’sında, özellikle üst derecelerde masonluğa sürekli eklentiler yapma modasına karşı çıkmış bir Kardeşimizdir. Olayı çözmek için, Schroeder gününün İngiliz Ritüelini Almanca’ya çevirmişti. “Schroeder Ritüeli” diye anılan bu ritüelin İngiltere’de Eskiİerle Modernlerin 1813 yılında birleşmelerinden önceki İngiliz ritüellerinin derlemesi olduğu hatırlanmalıdır. Fransız Ritini de etkileyen Schroeder ritüeli daha çok Almanya, Avusturya ve İsviçre’de uygulanır.
5. İsveç Riti: İlk üç dereceye eklenen 8 dereceyle, 11 derecelik bir rittir. Bu Rit’in ritüelleri Avrupa’da uygulanan diğer ritlerin ritüellerinden farklıdır. Örneğin, Üstat derecesi efsanesinde, Hiram Abif yerine Adoniram** teması işlenir.
AVRUPA’DA RİTLERİN DAĞILIMI
Fransa’da GLNF’in uhdesinde RSR, EKSR, Fransız Riti ile Emulation Ritüeli uygulanmakta olup, tek tük Amerikan WEBB-form ritüeline de rastlanmaktadır. Duvar tahtasında o gün hangi locaların hangi ritle çalışacakları yazılır, muntazam ziyaretçi de ilgi duyduğu mesaiye katılır. Almanya, Avusturya ve Alman İsviçresi’nde genelde Schroeder ritüeli kullanılmakla beraber, bir Alman Büyük Locası*** İsveç Rit’ini kabul etmiştir.
Finlandiya hariç İskandinav ülkelerinde İsveç Riti uygulanır. Finlandiya’da ise Amerikan Webb tipi bir ritüel kullanılmaktadır. Hollanda, Belçika ve mesaileri Fransızca olan İsviçre localarında çoğunlukla EKSR, bazen de RSR uygulanır. Yunanistan ve Lüksemburg’da Fransız Riti’nin etkisi büyüktür. Türkiye’de ise, baz EKSR olmak üzere, Fransız Rit’i ile Modern İskoçya Ritüelinden alıntılar vardır. Yukarıda sergilenen bütün bu değişik uygulamalara rağmen, İsveç Ritinin dışında, geri kalan Avrupa ritlerinin birbirlerine çok yakın olduklarını ve ziyaretçinin yabancılık çekmeyeceğini hatırlatmakta yarar görüyorum.
ORTA VE GÜNEY AMERİKA:
Dünyanın bu bölgesinde en sık rastlanan ritler EKSR ile RSR’dir. EKSR’nin 4-33 dereceyi kapsayan çalışmaları genel uygulamadır. Mesaileri Almanca olan mavi localar Schroeder ritüelini uygularken, İngiliz, İskoç veya İrlanda Büyük Localarından aldıkları beratlarla İngilizce çalışan localar da vardır.
KUZEY AMERİKA:
Büyük Locaların münferit uygulamaları arasında küçük farklılıklar olmakla beraber, ABD’nin çoğunda mavi localarda Webb tipi ritüellerle, 4-33 derece arasında da EKSR’i uygulanır. Kanada’nın 10 eyaletinin 9’unda Eski York, Webb Tipi, Emulation veya bunların karışımı olan Kanada ritüeli uygulanır. New-foundland’da ise henüz bir Büyük Loca kurulmamış olup, İngiltere ve İskoçya Büyük Localarından alman beratlarla çalışılır.
AFRİKA VE ASYA:
Locaların çoğu İngiltere, İskoçya ve İrlanda’dan aldıkları beratlarla çalışırlar. Frankofon bölgelerde Fransa Milli Büyük Locası (GLNF) egemendir. Güney Afrika’da, Felemenkçe çalışan İocalar tadil edilmiş bir RSR’i uygularken, Japonya ve Filipin Büyük Locaları Webb tipi ritüeller kullanırlar.
* GLNF’de 5 ayrı rit uygulanmaktadır.
** Adoniram: Abda’nın oğlu Adoniram Süleyman Mabedi İnşaatı zamanında vergi tahsildarıydı. EKSR’nin 4,5,8 ve 14 derecelerinde Adoniram’a atıflar vardır. 18. yüzyılın sonlarında, Fransa’da Guillemain de Saint Victor “Adoniramit” masonluğu yaymıştı. Hiram Abi veya Hiram Abif ile Adoniram kelimelerinin İbrani imlâları gayet yakındır ve bu karışıklığın doğrudan bir imlâ hatasından kaynaklanmış olduğu iddia edilebilir.
*** Harpten sonra işgal kuvvetleri, Berlin’in ayrı durumu ve eyalet sistemi nedenleriyle Almanya’da 5 muntazam Büyük Loca paralel olarak faaliyet göstermektedir. İsveç Riti ile çalışan Büyük Loca “The Grosse Landsloge Der Freimaurer von Deutschland’dır
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 3